W ramach badania EU Kids „Ryzykowne zachowania dzieci i młodzieży w sieci oraz ich konsekwencje” zrealizowanego w 2011 r. w 25 krajach Europy w każdym przeprowadzono 100 wywiadów wśród dzieci w wieku 9-16 lat. Z danych z tego raportu wynika, że najczęstszym ryzykowanym zachowaniem wśród młodzieży jest szukanie przyjaciół online. Częściej ma to miejsce wśród dziewcząt (44%) niż chłopców (39%). Na drugim miejscu znajduje się dodawanie nieznajomych do listy przyjaciół i również częściej jest to praktykowane wśród dziewcząt (31%) niż w przypadku płci męskiej (28%). Chłopcy częściej niż dziewczęta w sieci udają kogoś innego, niż są w rzeczywistości (17%) i wysyłają własne dane personalne (chłopcy 16% v. dziewczęta 13%). Statystyki w podziale na płeć rozkładają się po równo w przypadku pytań o wysyłanie swoich fotografii (filmu wideo) osobom, których się nie zna osobiście (12%).
W najnowszym raporcie Nastolatki 3.0 zrealizowanym w 2020 roku jednym z obszarów będących przedmiotem badania był aspekt związany z kwestią rozumienia zachowania prywatności w internecie. Jedno z pytań w raporcie dotyczyło subiektywnego postrzegania ryzyka utraty prywatności w zależności od typu aktywności internetowej. Według uczniów najbardziej niebezpieczne pod względem zachowania prywatności w sieci jest otwieranie podejrzanych załączników (64,5%). Kolejne wskazania respondentów dotyczą korzystania z serwisów hazardowych (47,2%). Następne wskazania odnosiły się do korzystania z portali społecznościowych. Według nastolatków na utratę prywatności naraża publikowanie prywatnych zdjęć (45%), filmów (43,9%) oraz po prostu aktywności w mediach społecznościowych (40,3%). Bardzo często nastolatki wybierały także odpowiedzi odnoszące się do sfery transakcji online: udostępniania (38,7%) oraz wysyłania (41,4%) bliskim loginu bądź hasła do kont w sklepach i serwisach aukcyjnych. Według młodych ludzi aktywności sieciowe, które są najmniej ryzykowne, to korzystanie z przeglądarek internetowych (4,3%), ze stron i portali informacyjnych (4,8%), poczty internetowej (5,5%), technologii chmury (5,9%) czy wypełnianie quizów i testów w serwisach społecznościowych (6,7%).
W porównaniu z poprzednią edycją badania realizowaną w 2018 roku warto odnotować, że znacząco spadł odsetek odpowiedzi wskazujących na niebezpieczeństwo związane z korzystaniem z serwisów społecznościowych (z 58,7% do 40,3%), co wskazuje, że rosnący poziom użytkowania social mediów powoduje większą akceptację dla polityki prywatności wprowadzanych przez tego typu platformy .
Analogicznie na to samo pytanie o subiektywne postrzeganie stopnia ryzyka wybranych aktywności w sieci odpowiadali rodzice nastolatków biorących udział w badaniu. Dzięki analizie wyników odpowiedzi wśród obu grup możliwe było porównanie różnorodności postrzegania bezpieczeństwa praktyk sieciowych.
W porównaniu z uczniami rodzice za zdecydowanie bardziej niebezpieczne uznają: korzystanie z portali społecznościowych (nastolatki – 40,3% vs. rodzice – 69%), instalowanie aplikacji na smartfonach (nastolatki – 21,2% vs. rodzice – 34,6%), udostępnianie w serwisach społecznościowych danych osobowych (nastolatki – 42,1% vs. rodzice – 54,1%) czy udostępnianie w internecie informacji o swoich aktywnościach (nastolatki – 25,3% vs. rodzice – 39,5%). Bardzo duże różnice widoczne są w odpowiedziach obu grup respondentów na podpunkt dotyczący akceptowania w mediach społecznościowych zaproszeń od osób nieznajomych. To zachowanie ryzykowne według niemal połowy (44,3%) rodziców, podczas gdy jedynie co dwunasty (8,5%) nastolatek dostrzega w tym zagrożenie.
Co wynika z raportów dla rodziców ?
Młodzi ludzie często nie zdają sobie sprawy z konsekwencji, jakie mogą przynieść określone zachowania w sieci. Niewielkie doświadczenie życiowe naturalnie wpływa na fakt, że większość z nich ma dużą skłonność do podejmowania ryzyka, co sprzyja temu, że mogą spotkać się z sytuacją zagrożenia w sieci znacznie częściej niż dorośli. Rodzicie często nieświadomi, co dziecko robi w sieci, dowiadują się o sytuacjach ryzykownych w momencie, kiedy już miały one miejsce. Jak to zmienić? Rodzice powinni poszerzać swoją wiedzę na temat tego, jak reagować w przypadku zagrożenia oraz jak uczyć dziecko rozsądnego korzystania z udogodnień cyfrowych, a także jak dbać o cyfrową higienę swoich dzieci. Takie porady mogą uzyskać między innymi na stronie: www.gov.pl/web/niezagubdzieckawsieci
