Dzieci nie znają świata, w którym nie istniał dostęp do internetu, sieć stanowi dla nich naturalną przestrzeń do komunikacji, wyrażania i prezentowania siebie, rozrywki, rozwijania hobby oraz dostępu do informacji. W takim podejściu do świata online łatwo jest zagubić granicę między korzystaniem a nadużywaniem internetu.
W poradniku wydanym przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę pt. „Jak reagować na problem nadmiernego korzystania z internetu przez dzieci i młodzież” znajdziemy krótką definicję nadużywania internetu według naukowca Nathana Shapira.
O problemie z nadużywaniem internetu możemy w najbardziej ogólnym ujęciu mówić wtedy, kiedy zachodzą łącznie dwie okoliczności: 1. Czas i intensywność korzystania z internetu wymyka się spod kontroli, użytkownik spędza w sieci więcej czasu niż planował, odczuwa trudną do odparcia potrzebę korzystania z sieci. 2. Korzystanie z internetu prowadzi do zaniedbywania innych aspektów życia, przysparza problemów na różnych płaszczyznach lub powoduje subiektywnie odczuwane cierpienie.
W badaniach FOMO realizowanych w 2021 roku podkreśla się, że duży związek z nadużywaniem internetu i tzw. lękiem przed odłączeniem ma korzystanie z mediów społecznościowych. Z danych wynika, że najmniejszym zaangażowaniem w media społecznościowe odznaczają się reprezentanci grupy najsłabiej sfomowanej (45%), średnio sfomowanej już na poziomie 20%, a wysoko – tylko 5%. W badaniu zadano również pytanie, jak często respondenci korzystają z telefonu (w tym z mediów społecznościowych) podczas zwykłych codziennych czynności. Co trzeci (33%) wysoko sfomowany odpowiedział, że korzysta z internetu podczas spotkań online z bliskimi znajomymi bądź w przypadku przechodzenia przez jezdnię (36%), czy prowadzenia samochodu (33%). W czasie lekcji bądź wykładów zdalnych z telefonu korzystało 36% osób będących wysoko sfomowanych w odróżnieniu od 16% ogółu badanych. Nawet w czasie wydarzeń religijnych transmitowanych online z telefonu korzysta 29% fomersów vs. 8% grupy ogólnej.
W przypadku badań Nastolatki 3.0 podjęto próbę diagnozy ważności korzystania z internetu w porównaniu z innymi czynnościami życia codziennego. W tym celu poproszono uczniów o wskazanie aktywności, z których byliby w stanie zrezygnować, aby móc dłużej korzystać z internetu. Pytanie pozwoliło wyłonić obszary, z których z największym prawdopodobieństwem ludzie młodzi mogą zrezygnować i zastąpić je przez aktywności dostępne online.
Uczniowie najmniej entuzjastycznie wskazywali odpowiedź, że w celu dłuższego korzystania z sieci byliby gotowi zrezygnować z dbania o higienę osobistą (4,3%), hobby (5,6%), jedzenia (6,3%). Blisko co dziesiąty nie zrezygnowałby również z podróży (7,1%) spotkań z rodziną (7,3%) czy spotkań ze swoimi partnerami lub partnerkami (8,1%). Nastolatki najchętniej na korzyść dłuższego przebywania online mogą zrezygnować z nabożeństw religijnych (30,6%), oglądania telewizji (27%). Niespełna co czwarty zapytany uczeń zadeklarował, że w celu dłuższego użytkowania internetu mógłby zrezygnować z odrabiania lekcji i nauki (23,2%), co piąty byłby skłonny opuszczać dodatkowe zajęcia pozaszkolne (20,6%) oraz mógłby nie wykonywać obowiązków domowych (19,7%). Więcej informacji na temat sposobów używania internetu przez młodych ludzi można znaleźć w raporcie NASK Nastolatki. 3.0.
W tym kontekście coraz częściej dostrzegamy, że konieczna jest popularyzacja wiedzy na temat dobrostanu cyfrowego z położeniem nacisku na konkretne sytuacje z codziennego życia, które zachęcają nas i skutecznie zatrzymują w sieci. Dlatego warto już od najmłodszych lat sięgać po edukację w tym zakresie, propozycję scenariuszy do lekcji dla nauczycieli szkół podstawowych proponuje między innymi NASK.
Warto też zapoznać się z poradnikami wydawanymi przez NASK na temat FOMO i nadużywania internetu.
